Wycieczka po Olecku.
1. Rynek oleckiJesteśmy w historycznym centrum Olecka na największym rynku w Europie. Niegdyś rynek służył jako miejsce handlu. Z naroży wybiegają po dwie ulice stanowiące przedłużenie pierzei rynkowych. Rynek otaczały kamienice mieszczańskie. Niektóre z nich przetrwały do dziś. Na środku rynku jest wzgórze kościelne. Dzieło historyczno-geograficzne Caspara Hennenbergera z 1595 r. dotyczące przeszłości Prus "Erclerung der Preussischen grössern Landtaffel" wspomina jako osobliwość rozmiary oleckiego rynku i przytacza legendę, według której ówczesny starosta straduński, Wawrzyniec von Halle, założył się z kimś zamożnym o większą sumę, że jeżeli stanie na jednym końcu rynku na czele czterystu jeźdźców, to nie będzie widoczny z jego drugiego krańca. Olecko założył w 1560 r. margrabia Albrecht, władca Prus Książęcych. Prusy Książęce powstały z ziem krzyżackich po likwidacji Zakonu Krzyżackiego w 1525 r. Założenie Olecka przypadło na okres świetności Korony Polskiej i Prus Książęcych. Do Prus przybywało wielu osadników z Królestwa. Margrabowa szybko stała się ważnym ośrodkiem wymiany handlowej na pograniczu prusko-polsko-litewskim. W 1948 r. Miejska Rada Narodowa zaplanowała na większej części oleckiego rynku (placu Wolności) założyć park zaprojektowany przez powiatowego architekta Alojzego Lewickiego. W 1953 r. z tej części usunięto bruk, wytyczono alejki i zasadzono drzewa. Fontanna została wykonana w 1955 r. z okazji Święta Pracy. Zobowiązanie pierwszomajowe zostało zrealizowane dzięki inicjatywie Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w czynie społecznym i kierownika Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Kazimierza Korąkiewicza jako projektodawcy i kierownika robót. Zbudowano okrągły basen z pionowo ustawioną rurą w środku, z której wytryskiwała woda. Przez pewien czas w strumieniu wody była konstrukcję z kolorowymi piłeczkami, które poruszały się z góry na dół. Po 1980 r. pojawiły się propozycje aby zmienić dotychczasową nazwę rynku - Plac Wolności. Pisano wtedy: " ... nazwę ustanowiono wprawdzie w czasach, gdy wolności nie było i na cześć wojsk, które ów plac zniszczyły, ale pozostało słowo „wolność”, które dziś oznacza to, co oznaczać powinno i honoruje tych, którzy o tę rzeczywistą wolność walczyli i ją wywalczyli." Nazwa Plac Wolności pozostała. W lipcu 2010 r., z okazji 450 lecia założenia miasta część rynku została odnowiona. Wykonano nową kamienną nawierzchnię, oświetlenie oraz drugą fontannę. Umieszczono dwie tablice pamiątkowe, z okazji goszczenia w tym miejscu 25 maja 2009 r. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego oraz 23 lipca 2010 r. Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Wokół rynku zlokalizowany jest pasaż handlowy, Centrum Informacji Turystycznej, Regionalny Ośrodek Kultury „Mazury Garbate” oraz urzędy publiczne. W kwietniu 2015 r. na zlecenie Urzędu Miejskiego w Olecku geodeta wykonał nowe pomiary rynku. Skrajne punkty określono w miejscach gdzie znajdują się rogi ulic wychodzących z rynku. Rozmiary rynku przedstawiały się następująco: 225 x 232 x 340 x 254 m, w sumie 1051 m. Po przeliczeniu powierzchnia wynosi: 6,4288 ha. |
Idziemy przez most nad Legą do młyna. Pierwszy młyn w tym miejscu został zbudowany około 1578 r. na terenie książęcego folwarku. Znajdował się on po tej samej stronie rzeki, co zamek. Przez stulecia zmieniali się właściciele. W 1888 r. młyn stał się własnością Daniela Gottlieba Konietzko, który był przedsiębiorcą, jednym z założycieli kurortu „Lebchensruh" za Jeziorem Oleckim Wielkim. Dysponując znacznymi dochodami w 1895 r. rozbudował młyn. Powstał nowy reprezentacyjny budynek z secesyjną elewacją i charakterystyczną w tamtych czasach, boniowaną ścianą parteru (podobnie jak na ulicy Kolejowej w innych budynkach Gottlieba Konietzko). Kondygnacje roz¬dzielał szeroki gzyms. Wokół okien wykonano ozdobne zwieńczenia. Róg budynku został zakończony ośmioboczną wieżą przykrytą blaszanym hełmem. W święta narodowe w wieży zatykano czarno-białą flagę Prus Wschodnich. Na froncie budynku, nad balkonem umieszczono datę przebudowy - 1895 r. Młyn miał napęd wodny. Zamontowano dwie turbiny i maszynę parową. W święta i wolne dni, turbiny wodnej i prądnicy używano do wytwarzania energii elektrycznej na oświetlenie budynku. Robiono to ze względu na oszczędności. Ponadto w oddzielnym budynku stała wielka maszyna parowa i napędzała młyny rolkowe, sita i inne maszyny. |
6. Ulica Młynowa - MazurskaPoruszając się wzdłuż niej można obejrzeć przedwojenną zabudowę miasta. Do dzisiaj są tu jeszcze ślady mazurskiego rolniczego przedmieścia. Za domami znajdują się ogródki warzywne. Do niedawna w chlewikach hodowano świnie i drób, a w stodółkach przechowywano siano dla krów. Pod wieczór krowy zaganiano z pastwisk do zagrody. Wtedy wokół słychać było dźwięki łańcuchów , które ciągnęły się po bruku. Po pewnym czasie okoliczni mieszkańcy zbierali się z pojemnikami oczekując na świeże mleko. Podobnie po wojnie wyglądały ulice Mazurska, Lipowa i inne. |
8. Ulica ZamkowaIdziemy ulica Zamkową do skrzyżowania z ulicą 1 Maja. W fundamencie budynku (na rogu) znajduje się kamień młyński jako kamień węgielny z inskrypcją: MR 1931. W Olecku katolików było niewielu, a gmina katolicka powstała dopiero około 1853 r.. Istotną rolę w rozwoju stacji katolickiej i budowie kościoła w Olecku odegrali katoliccy Saksończycy, którzy przybyli w rejon Olecka około połowy stulecia. Dzięki staraniom biskupa warmińskiego Josepha Geritza i Towarzystwa św. Wojciecha, zakupiono wkrótce po powstaniu stacji w Olecku „dom z budynkami i ogrodem i placem dla nowego kościoła”. Budowę kościoła rozpoczęto w 1859 r., poświęcono 1 grudnia 1861 r., a konsekrował go pw. Krzyża Świętego i św. Wojciecha 27 sierpnia 1862 r. bp Antoni Frenzl. Prawa parafialne Olecko uzyskało 31 marca 1871 r. Kiedy w 1987 r. w Olecku utworzono nowa parafię pw. NMP Królowej Polski, parafia Podwyższenia Krzyża Świętego stała się rektoratem. Ponownie podniesiona do funkcji parafia 3 lipca 1989 r. przez biskupa warmińskiego Edmunda Piszcza. Zabudowania murowanej kaplicy cmentarnej pochodzą z I połowy XX wieku. Wieżę dobudowano ok. 1920 r. W czasie I wojny światowej w kościele rozbito kilka szyb, jednak rosyjska pieczęć zawieszona na drzwiach świątyni stanowiła ochronę przed ewentualnym rabunkiem. Dwa dzwony kościoła, odlane w zakładzie ludwisarskim „Franz Schilling Söhne“ z Apoldy, które ważyły 450, 310 kg zdjęto z wieży i przeznaczono na potrzeby przemysłu zbrojeniowego. Część wyposażenia kościoła została wpisana do rejestru zabytków:
Organy na chórze były zamontowane w czasie budowy kościoła. Były wielokrotnie odnawiane. Nie zachowały się informacje o ich pochodzeniu. Obok kościoła znajduje się kapliczka, a w środku dębowy krzyż misyjny ustawiony w 1960 r. Po zaobserwowaniu - 10 września 1981 r. - wycieku z krzyża („krople krwi”). W 1987 r. została zbudowana kaplica Krzyża. Od 1989 r. zaczęły tu przybywać pierwsze piesze pielgrzymki. 13 maja 1994 r. bp ełcki Wojciech Ziemba wydał dekret, na mocy którego ustanowione zostało Diecezjalne Sanktuarium Krzyża Świętego w Olecku, zaś 17 września tego roku bp Julian Wojtkowski z Olsztyna w obecności bpa Ziemby poświęcił Stacje Drogi Krzyżowej, postawione na placu wokół kościoła. Administratorem parafii 2 września 1935 r. został Artur Schulz. Po ewakuacji w 1945 r. do Bisztynka została tam zamordowany przez żołnierza Armii Czerwonej. Został uznany za Męczennika Kościoła warmińskiego. Bezpośrednio za ogrodzeniem kościoła jest dawna willa „Schiborr” W 1915 r. w tym domu była kwatera gen. Hermanna von Eichhorna dowódcy 10. Armii niemieckiej. Po lewej stronie znajduje się budynek plebanii. Nowy dom parafialny dla potrzeb parafii i pielgrzymów zbudowano w 2001r. Dalej po prawej stronie widoczny jest budynek dawnego Sądu Okręgowego, który został oddany do użytku w marcu 1939 r. Teraz w tym miejscu mieści się Komenda Powiatowa Policji. |
9. Plac ZamkowyIdziemy dalej w stronę budynku z czerwonej cegły. Po prawej stronie znajdują się budynki mieszkalne. W tym miejscu działała przez wiele lat jedna z pierwszych wyższych uczelni niepaństwowych - Wszechnica Mazurska. Pomysłowawcą, organizatorem i założycielem był dr Józef Krajewski – profesor WM. Uczelnia funkcjonowała przez 21 lat a dyplom ukończenia (licencjat, inżynier, magister) wydano ponad 14 000 studentom. |
12. Kamienny i drewniany mostekPo prawej mijamy kawiarnię i wychodzimy na brzeg rzeki Legi , nad którą w tym miejscu przerzucony jest "Kamienny most". Przy moście (od strony miasta) rozpoczynają się szlaki turystyczne Ziemi Oleckiej. Nie przekraczając mostu skręcamy w prawo i idziemy wzdłuż rzeki. Mijamy drewniany "Długi most" , który był wielokrotnie przebudowywany. Tutaj możesz zobaczyć ptaki gniazdujące w okolicznych trzcinach (np. kaczki krzyżówki, perkozy, łyski). Warto przystanąć, by poobserwować zwyczaje tych urokliwych ptaków. Zimą łabędzie nieme wchodzą aż na mostek – trudno przejść bez „wykupnego” chleba. Warto dodać, że to doskonałe miejsce do obserwacji dwóch ekosystemów- jeziora i rzeki, ponieważ w tym właśnie miejscu rzeka Lega wypływa z jezioro Oleckie Wielkie. Po przejściu mostku znajdujemy się na popularnym trakcie spacerowym olecczan. To fragment oznaczonej trasy przyrodniczej, tzw. Wiewiórczej Ścieżki, wiodącej wokół jeziora. Przed plażą miejską - z widoczną skocznią - idziemy schodami pod górę. |
17. Plaża miejska i ulica ParkJuż przed II wojną światową Olecko było ważnym centrum sportowym. Tutaj w 1927 r. wybudowano dwa stadiony, boiska, korty tenisowe oraz tor wyścigów konnych. Przetrwała nawet do dziś altanka, gdzie w czasie zawodów konnych zasiadali sędziowie. Otwarto również kąpielisko z drewnianym molo o długości 36,5 m, zakończone skocznią o wysokości około 7 m. |
19. Pomnik wojennyDo naszych czasów zachowała się kamienna półrotunda – pozostałość po pomniku żołnierzy niemieckich poległych pod Oleckiem w czasie I wojny światowej. Przechodząc wiaduktem zwróćmy uwagę na pozostałość po linii kolei wąskotorowej. Pomnik z całym kompleksem sportowym, rekreacyjnym i parkowym powstał około 1927 roku. Olecki monument, drugi pod względem wielkości w Prusach Wschodnich, wystawiony został z inicjatywy ówczesnego starosty dr. Wachsmanna. Jego wymowę polityczną jednoznacznie określał napis, jaki widniał na całej długości wewnętrznej strony półkolistego kamiennego muru, złożony z dużych brązowych liter: “Panie, usłysz nasze błaganie i spraw, aby znowu powstały silne Niemcy”. |
22. Ulica SłowiańskaW latach międzywojennych Ulica Słowiańska nazywała się Graudenz Straße - ulica Grudziądzka. Ulica powstała w latach 1845 – 1854 jako część pierwszej drogi utwardzonej Wystruć – Darkiejmy – Gołdap – Olecko – Ełk. Łączyła ona dwie ulice wylotowe na zachodniej stronie miasta – Giżycką i Gołdapską – w czasie, kiedy nie istniała jeszcze obwodnica nazwana imieniem Hindenburga i Ludendorffa. |
23. Cmentarz ewangelickiCmentarz ewangelicki - przedwojenny cmentarz wyznaniowy. Na jednej z alejek znajduje się odrestaurowany w 2003 r., przedwojenny pomnik poświęcony żołnierzom z wojen prusko- austriackich i prusko- francuskich (1866 i 1870/71). Obok znajdują się kwatery żołnierzy niemieckich i rosyjskich z I wojny światowej. |
26. Wieża ciśnień
|
Wycieczka po Olecku" dostępna jest także w mobilnym przewodniku turystycznycm "Olecko i okolice"
Bezpłatny mobilny przewodnik turystyczny "Olecko i okolice" to propozycja zarówno dla przyjezdnych jak i mieszkańców, którzy chcieliby mieć szybki dostęp do zawsze aktualnych i przydatnych informacji lokalnych w swoim smartfonie.
Aplikacja posiada wbudowaną bazę obiektów turystycznych i handlowo-usługowych oraz opisy szlaków turystycznych.
Przewodnik turystyczny "Olecko i okolice" pozwoli każdemu odkryć najbliższe atrakcje turystyczne, dowiedzieć się o organizowanych wydarzeniach i imprezach, poznać okoliczne jeziora, malownicze szlaki turystyczne, zabytki i ciekawe miejsca.
Opis instalacji przewodnika w smartfonie.
- Proszę pobrać aplikację na swoje urządzenie korzystając Google Play lub z adresu: http://mobilne.wm.pl/olecko
- Proszę zainstalować aplikację na swoim telefonie.
- Uruchomić aplikacje i w lewym górnym roku otworzyć „Menu”
- W „Menu” wybrać pozycję "Szlaki"
- Wśród „Szlaków” wybrać: "Wycieczka po Olecku - trasa piesza".
- Włączyć w swoim telefonie „Lokalizację” oraz ustawić lokalizację w aplikacji (w prawym górnym rogu).
- Na podstawie punktów z mapy wybrać najbliższe oznaczone miejsce i odsłuchać tekst. Kierować się według wyznaczonej trasy.