UM Olecko - um.olecko.pl

1. Rynek olecki

Jesteśmy w historycznym centrum Olecka na największym rynku w Europie. Niegdyś rynek służył jako miejsce handlu. Z naroży wybiegają po dwie ulice stanowiące przedłużenie pierzei rynkowych. Rynek otaczały kamienice mieszczańskie. Niektóre z nich przetrwały do dziś. Na środku rynku jest wzgórze kościelne.

Dzieło historyczno-geograficzne Caspara Hennenbergera z 1595 r. dotyczące przeszłości Prus "Erclerung der Preussischen grössern Landtaffel" wspomina jako osobliwość rozmiary oleckiego rynku i przytacza legendę, według której ówczesny starosta straduński, Wawrzyniec von Halle, założył się z kimś zamożnym o większą sumę, że jeżeli stanie na jednym końcu rynku na czele czterystu jeźdźców, to nie będzie widoczny z jego drugiego krańca.

Olecko założył w 1560 r. margrabia Albrecht, władca Prus Książęcych. Prusy Książęce powstały z ziem krzyżackich po likwidacji Zakonu Krzyżackiego w 1525 r.

Założenie Olecka przypadło na okres świetności Korony Polskiej i Prus Książęcych. Do Prus przybywało wielu osadników z Królestwa. Margrabowa szybko stała się ważnym ośrodkiem wymiany handlowej na pograniczu prusko-polsko-litewskim.
Książę Albrecht był protestantem. Przyjmując nową religię wyłączył państwo Zakonu Krzyżackiego spod władzy kościelnej. Jednocześnie złożył hołd (znany jako Hołd Pruski) swojemu wujowi, królowi polskiemu Zygmuntowi Augustowi – w ten sposób powstały Prusy Książęce.

W 1948 r. Miejska Rada Narodowa zaplanowała na większej części oleckiego rynku (placu Wolności) założyć park zaprojektowany przez powiatowego architekta Alojzego Lewickiego. W 1953 r. z tej części usunięto bruk, wytyczono alejki i zasadzono drzewa. Fontanna została wykonana w 1955 r. z okazji Święta Pracy. Zobowiązanie pierwszomajowe zostało zrealizowane dzięki inicjatywie Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w czynie społecznym i kierownika Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Kazimierza Korąkiewicza jako projektodawcy i kierownika robót. Zbudowano okrągły basen z pionowo ustawioną rurą w środku, z której wytryskiwała woda. Przez pewien czas w strumieniu wody była konstrukcję z kolorowymi piłeczkami, które poruszały się z góry na dół.
W 1964 r. powierzchnię wschodniej części rynku utwardzono płytami betonowymi i przeznaczono pod tzw. Plac Zebrań Ludowych. Większość prac wykonali pracownicy Miejskiej Służby Drogowej oraz mieszkańcy w czynie społecznym. W 1967 roku posadzono na rynku nowe drzewa. Przebudowano fontannę miejską i urządzono wokół niej kwietnik otoczony ławkami.
Fontanna w dzisiejszej formie została wykonana w latach 1982 - 1985. Kierownikiem nadzoru budowlanego i architektury był Pan Jastrzębski, który miał to zlecić Panu Szymańskiemu. Szymański po latach mówił, że ten kształt miał przypominać symbol Solidarności "S". Ale świadkowie, z tamtych lat zaprzeczają.

Po 1980 r. pojawiły się propozycje aby zmienić dotychczasową nazwę rynku - Plac Wolności. Pisano wtedy: " ... nazwę ustanowiono wprawdzie w czasach, gdy wolności nie było i na cześć wojsk, które ów plac zniszczyły, ale pozostało słowo „wolność”, które dziś oznacza to, co oznaczać powinno i honoruje tych, którzy o tę rzeczywistą wolność walczyli i ją wywalczyli." Nazwa Plac Wolności pozostała.

W lipcu 2010 r., z okazji 450 lecia założenia miasta część rynku została odnowiona. Wykonano nową kamienną nawierzchnię, oświetlenie oraz drugą fontannę. Umieszczono dwie tablice pamiątkowe, z okazji goszczenia w tym miejscu 25 maja 2009 r. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego oraz 23 lipca 2010 r. Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego.

Wokół rynku zlokalizowany jest pasaż handlowy, Centrum Informacji Turystycznej, Regionalny Ośrodek Kultury „Mazury Garbate” oraz urzędy publiczne. W kwietniu 2015 r. na zlecenie Urzędu Miejskiego w Olecku geodeta wykonał nowe pomiary rynku. Skrajne punkty określono w miejscach gdzie znajdują się rogi ulic wychodzących z rynku. Rozmiary rynku przedstawiały się następująco: 225 x 232 x 340 x 254 m, w sumie 1051 m. Po przeliczeniu powierzchnia wynosi: 6,4288 ha.

5. Ulica Grunwaldzka
Jedna z ulic prostopadle odchodzących od Placu Wolności. Przy ul. Grunwaldzkiej 7 znajduje się zabytkowy dom mieszkalny z II połowy XVIII w. o konstrukcji szachulcowej.

Idziemy przez most nad Legą do młyna. Pierwszy młyn w tym miejscu został zbudowany około 1578 r. na terenie książęcego folwarku. Znajdował się on po tej samej stronie rzeki, co zamek. Przez stulecia zmieniali się właściciele. W 1888 r. młyn stał się własnością Daniela Gottlieba Konietzko, który był przedsiębiorcą, jednym z założycieli kurortu „Lebchensruh" za Jeziorem Oleckim Wielkim. Dysponując znacznymi dochodami w 1895 r. rozbudował młyn. Powstał nowy reprezentacyjny budynek z secesyjną elewacją i charakterystyczną w tamtych czasach, boniowaną ścianą parteru (podobnie jak na ulicy Kolejowej w innych budynkach Gottlieba Konietzko). Kondygnacje roz¬dzielał szeroki gzyms. Wokół okien wykonano ozdobne zwieńczenia. Róg budynku został zakończony ośmioboczną wieżą przykrytą blaszanym hełmem. W święta narodowe w wieży zatykano czarno-białą flagę Prus Wschodnich. Na froncie budynku, nad balkonem umieszczono datę przebudowy - 1895 r. Młyn miał napęd wodny. Zamontowano dwie turbiny i maszynę parową. W święta i wolne dni, turbiny wodnej i prądnicy używano do wytwarzania energii elektrycznej na oświetlenie budynku. Robiono to ze względu na oszczędności. Ponadto w oddzielnym budynku stała wielka maszyna parowa i napędzała młyny rolkowe, sita i inne maszyny.
W czasie I wojny światowej, kiedy Rosjanie opuszczali miasto zabrali wyposażenie młyna, zniszczyli garaże i zabrali 10 samochodów. Turbiny zostały wysadzone w powietrze. Po wojnie 20 rosyjskich jeńców przez wiele miesięcy pracowało przy usuwaniu zniszczeń. W 1927 r. z powodu znacznych długów, młyn wystawiony został na licytację. Współwłaścicielami młyna stali się kupiec Bernard Bagiński i Albrecht Czygan.
Po wkroczeniu wojsk Armii Czerwonej do Olecka w 1945 r. w Zakładzie Młynarskim wytwarzano mąkę do wypieku chleba dla żołnierzy radzieckich. Zboże młócili przymusowi robotnicy więzieni w majątku Gordejki. W 1967 r. w wyniku pożaru zniszczony został dach i pierwsze piętro budynku. Po kilku latach budynek odbudowano zachowując pierwotny wygląd. Obecnie młyn jest w rękach prywatnych, a w budynku mieści się piekarnia i sklep z artykułami spożywczymi. W 2021 r. odnowiono dach.

6. Ulica Młynowa - Mazurska

Poruszając się wzdłuż niej można obejrzeć przedwojenną zabudowę miasta. Do dzisiaj są tu jeszcze ślady mazurskiego rolniczego przedmieścia. Za domami znajdują się ogródki warzywne. Do niedawna w chlewikach hodowano świnie i drób, a w stodółkach przechowywano siano dla krów. Pod wieczór krowy zaganiano z pastwisk do zagrody. Wtedy wokół słychać było dźwięki łańcuchów , które ciągnęły się po bruku. Po pewnym czasie okoliczni mieszkańcy zbierali się z pojemnikami  oczekując na świeże mleko. Podobnie po wojnie wyglądały ulice Mazurska, Lipowa i inne.

8. Ulica Zamkowa

Idziemy ulica Zamkową do skrzyżowania z ulicą 1 Maja. W fundamencie budynku (na rogu) znajduje się kamień młyński jako kamień węgielny z inskrypcją: MR 1931.

W Olecku katolików było niewielu, a gmina katolicka powstała dopiero około 1853 r.. Istotną rolę w rozwoju stacji katolickiej i budowie kościoła w Olecku odegrali katoliccy Saksończycy, którzy przybyli w rejon Olecka około połowy stulecia. Dzięki staraniom biskupa warmińskiego Josepha Geritza i Towarzystwa św. Wojciecha, zakupiono wkrótce po powstaniu stacji w Olecku „dom z budynkami i ogrodem i placem dla nowego kościoła”. Budowę kościoła rozpoczęto w 1859 r., poświęcono 1 grudnia 1861 r., a konsekrował go pw. Krzyża Świętego i św. Wojciecha 27 sierpnia 1862 r. bp Antoni Frenzl. Prawa parafialne Olecko uzyskało 31 marca 1871 r. Kiedy w 1987 r. w Olecku utworzono nowa parafię pw. NMP Królowej Polski, parafia Podwyższenia Krzyża Świętego stała się rektoratem. Ponownie podniesiona do funkcji parafia 3 lipca 1989 r. przez biskupa warmińskiego Edmunda Piszcza.

Zabudowania murowanej kaplicy cmentarnej pochodzą z I połowy XX wieku. Wieżę dobudowano ok. 1920 r. W czasie I wojny światowej w kościele rozbito kilka szyb, jednak rosyjska pieczęć zawieszona na drzwiach świątyni stanowiła ochronę przed ewentualnym rabunkiem. Dwa dzwony kościoła, odlane w zakładzie ludwisarskim „Franz Schilling Söhne“ z Apoldy, które ważyły 450, 310 kg zdjęto z wieży i przeznaczono na potrzeby przemysłu zbrojeniowego.

Część wyposażenia kościoła została wpisana do rejestru zabytków:

1. Ołtarz główny - z 2 połowy XIX w., neogotycki, architektoniczny, jednokondygnacyjny, drewniany. Nastawa trójosiowa; na osi centralnej tabernakulum, nad nim edikula z malowanym przedstawieniem Chrystusa i aniołów adorujących monstrancję; zwieńczenie stanowi rzeźbione przedstawienie Ukrzyżowania z Matką Boską i św. Janem. No osiach bocznych rzeźbione sceny Bożego Narodzenia (z lewej) i Zmartwychwstania (z prawej); figury niepełne, polichromowane. Sceny te zamknięte górą ostrołukami i zwieńczone surowymi wieżyczkami. Uszaki w formie łuków przyporowych.
2. Ołtarze boczne (dwa identyczne) – z 2 połowy XIX w. neogotyckie, architektoniczne, jednokondygnacyjne, drewniane. Nastawa trójosiowa; W centrum edikula z ustawioną w niej figurą Marii z Dzieciątkiem (ołtarz lewy) i figurą św. Józefa z Dzieciątkiem (ołtarz prawy). Zwieńczenie – ażurowa wieżyczka wzmocniona łukami przyporowymi. Po bokach pól arkady i arkady podzielona laskowaniem; w łukach maswerki.
3. Ambona - z 2 połowy XIX w. neogotycka, przyścienna, z zapieckiem i baldachimem, drewniana, wsparta na ośmiobocznym trzonie. Korpus sześcioboczny, na pięciu jego ściankach blendy z trójlistnym maswerkiem. Parapet wydatny. Baldachim sześcioboczny, eliptycznie zwężający się ku górze, zwieńczony kwiatonem i krzyżem. Schody proste, przyścienne, balustrada ślepa, dekorowana czterema blendami analogicznymi do korpusowych.
4. Chrzcielnica – z 2 połowy XIX w. neogotycka, drewniana. Stopa z kryzą i ogzymsowanym cokolikiem. Trzon ośmioboczny, jego ścianki dekorowane trójlistnie zamkniętymi blendami. Czara ośmioboczna ujęta w gzyms. Na jej ścianach napis w języku łacińskim. Przykrywa w formie ośmiobocznego bębna dekorowanego parami czteroliści, przykrytego małą kopułą.

Organy na chórze były zamontowane w czasie budowy kościoła. Były wielokrotnie odnawiane. Nie zachowały się informacje o ich pochodzeniu.

Obok kościoła znajduje się kapliczka, a w środku dębowy krzyż misyjny ustawiony w 1960 r. Po zaobserwowaniu - 10 września 1981 r. - wycieku z krzyża („krople krwi”). W 1987 r. została zbudowana kaplica Krzyża. Od 1989 r. zaczęły tu przybywać pierwsze piesze pielgrzymki. 13 maja 1994 r. bp ełcki Wojciech Ziemba wydał dekret, na mocy którego ustanowione zostało Diecezjalne Sanktuarium Krzyża Świętego w Olecku, zaś 17 września tego roku bp Julian Wojtkowski z Olsztyna w obecności bpa Ziemby poświęcił Stacje Drogi Krzyżowej, postawione na placu wokół kościoła.
W fundamencie wieży kościoła po prawej stronie znajduje się reper wysokościowy AA1828 o rzędnej H=163,823 m n.p.m., a po prawej stronie jest kamień węgielny z datą 1860. Na cmentarzu położonym nad jeziorem zachowały się nagrobki żołnierskie z I wojny światowej.

Administratorem parafii 2 września 1935 r. został Artur Schulz. Po ewakuacji w 1945 r. do Bisztynka została tam zamordowany przez żołnierza Armii Czerwonej. Został uznany za Męczennika Kościoła warmińskiego.
Po II wojnie światowej pod koniec 1945 r. przyjechał do Olecka ksiądz Aleksander Harusiewicz. W następnych latach zarządcami parafii oleckiej byli m. in.: ks. Wacław Batowski, ks. Ludwik Białek, ks. Kazimierz Mackiewicz, ks. Józef Mańkowski, ks. Edmund Łagód.
W 1987 r. proboszczem parafii został ksiądz Stanisław Tabaka. Dzięki działaniom księdza został wybudowany Dom Parafialny, kaplica Krzyża Świętego, kapliczka Matki Boskiej, parking, ogrodzenie wokół kościoła i cmentarza oraz stacje Drogi Krzyżowej. Ksiądz Stanisław Tabaka zmarł 23 stycznia 2021 r.

Bezpośrednio za ogrodzeniem kościoła jest dawna willa „Schiborr” W 1915 r. w tym domu była kwatera gen. Hermanna von Eichhorna dowódcy 10. Armii niemieckiej.

Po lewej stronie znajduje się budynek plebanii. Nowy dom parafialny dla potrzeb parafii i pielgrzymów zbudowano w 2001r.
Pod numerem 2 jest budynek zbudowany w 1927 r., mieściła się tu szkoła gospodarstwa wiejskiego dla dziewcząt. Szkoła ta przygotowywała dziewczęta do roli żony, matki, do pracy w administracji i handlu i gospodarstwie domowym. Budynek był wyposażony w instalacje wodno-kanalizacyjną i centralne ogrzewanie. Obok był duży budynek internatu.

Dalej po prawej stronie widoczny jest budynek dawnego Sądu Okręgowego, który został oddany do użytku w marcu 1939 r. Teraz w tym miejscu mieści się Komenda Powiatowa Policji.

9. Plac Zamkowy

Idziemy dalej w stronę budynku z czerwonej cegły. Po prawej stronie znajdują się budynki mieszkalne. W tym miejscu działała przez wiele lat jedna z pierwszych wyższych uczelni niepaństwowych - Wszechnica Mazurska. Pomysłowawcą, organizatorem i założycielem był dr Józef Krajewski – profesor WM. Uczelnia funkcjonowała przez 21 lat a dyplom ukończenia (licencjat, inżynier, magister) wydano ponad 14 000 studentom.
W tym dogodnym do obrony miejscu, na wzniesieniu, gdzie rzeka Lega wypływa z jeziora, prawdopodobnie znajdowało się grodzisko Jaćwingów. W 1654 r. starosta książęcy Krzysztof Albrecht von Schönaich rozpoczął budowę okazałego zamku - siedzibę starostów książęcych. W 1656 r. zamek został ograbiony i spustoszony podczas najazdu tatarskiego. W 1748 r. zamek widział August Hermann Lucanus i opisał go w następujących słowach: „Znajduje się on na końcu miasta, jest obszerny, z trzema wieżami. Na środkowej wieży znajduje się zegar… Z górnych komnat zamku roztacza się rozległy widok na okolicę... Po stronie wartowniczej położona jest kamera z dworem i budynkami gospodarczymi”.
Po reorganizacji starostwa oleckiego w 1752 r. w budynkach zamkowych umieszczono administrację stadniny królewskiej (Königlichen Landgestüts). Konie hodowano w majątku Sedrankach. W XVIII wieku zamek olecki zaczął podupadać, co miało zapewne związek ze zmianami w administracji publicznej i likwidacją urzędu starostów książęcych.
Na początku lat sześćdziesiątych XVIII wieku z wieży zamkowej został zdjęty zegar (tzw. Schlaguhr), który następnie za zgodą króla podarowano parafii w Białej Piskiej. Ostatnim starostą książęcym w Olecku był generał kawalerii Christoph Karl von Bülow w latach 1773—1788. W 1825 r. cała nieruchomość została sprzedana na siedzibę fundacji Gräfendorfów (Zakład Wychowawczy dla Osierociałych Dziewcząt - Gräfendorffschen Waisen— Mädchen —Erziehung Anstalt). W “Encyklopedii Powszechnej” z 1864 r. napisano, że „Nad jeziorem oleckowskim sterczą dotąd ruiny zamku Olecka, od którego bliscy mieszkańcy miasto samo dotąd Oleckiem nazywają”.
Do końcu XIX stulecia wspominano, że na ścianie jednego z pomieszczeń widoczne były krwawe plamy, będące, śladem bratobójstwa. W żaden sposób nie można było ich zamalować ani usunąć. W 1873 r. w budynkach na Placu Zamkowym, obok zakładu fundacji Gräfendorfów umieszczono Dom Sierot pastora Ballnusa.
W 1897 r. w tym miejscu zbudowano budynek starostwa powiatowego. Warto zwrócić uwagę na styl architektoniczny budynku. Jest ciekawym przykładem publicznej budowli neogotyckiej z charakterystycznymi ostrymi łukami w okiennicach oraz sklepieniem krzyżowo-żebrowym w wejściu do budynku.
W czasie I wojny światowej od 16 listopada 1914 r. do 11 lutego 1915 r. w budynku mieścił się sztab 10. Armii rosyjskiej. Po wycofaniu się Rosjan z Prus Wschodnich, 6 marca 1915 r. do Olecka została przeniesiona kwatera główna 10. Armii niemieckiej. W kwaterze w Olecku przebywał dowódca generał Hermann von Eichhorn, generał Paul von Hindenburg z szefem sztabu Ludendorfem oraz Friedrich August III von Sachsen. Kwatera była w Olecku do 8 sierpnia 1915 r.

12. Kamienny i drewniany mostek

Po prawej mijamy kawiarnię i wychodzimy na brzeg rzeki Legi , nad którą w tym miejscu przerzucony jest "Kamienny most". Przy moście (od strony miasta) rozpoczynają się szlaki turystyczne Ziemi Oleckiej. Nie przekraczając mostu skręcamy w prawo i idziemy wzdłuż rzeki. Mijamy drewniany "Długi most" , który był wielokrotnie przebudowywany. Tutaj możesz zobaczyć ptaki gniazdujące w okolicznych trzcinach (np. kaczki krzyżówki, perkozy, łyski). Warto przystanąć, by poobserwować zwyczaje tych urokliwych ptaków.

Zimą łabędzie nieme wchodzą aż na mostek – trudno przejść bez „wykupnego” chleba. Warto dodać, że to doskonałe miejsce do obserwacji dwóch ekosystemów- jeziora i rzeki, ponieważ w tym właśnie miejscu rzeka Lega wypływa z jezioro Oleckie Wielkie. Po przejściu mostku znajdujemy się na popularnym trakcie spacerowym olecczan. To fragment oznaczonej trasy przyrodniczej, tzw. Wiewiórczej Ścieżki, wiodącej wokół jeziora. Przed plażą miejską - z widoczną skocznią - idziemy schodami pod górę.

17. Plaża miejska i ulica Park

Już przed II wojną światową Olecko było ważnym centrum sportowym. Tutaj w 1927 r. wybudowano dwa stadiony, boiska, korty tenisowe oraz tor wyścigów konnych. Przetrwała nawet do dziś altanka, gdzie w czasie zawodów konnych zasiadali sędziowie. Otwarto również kąpielisko z drewnianym molo o długości 36,5 m, zakończone skocznią o wysokości około 7 m.
W 2004 r. dokonano remontu i przebudowy obiektu. Molo i skocznię przywrócono do dawnej świetności wzorując się na starych fotografiach. Od wielu lat molo z białą wieżą jest symbolem miasta, które w pełni korzysta z walorów pięknego położenia nad jeziorem.
Obok znajduje się wypożyczalnia sprzętu pływającego, baza Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, piętrowy bar z zadaszoną wiatą, boisko do gry w siatkówkę i zaplecze sanitarne. Tutaj w czasie lata odbywa się wiele imprez sportowych i kulturalnych.

19. Pomnik wojenny

Do naszych czasów zachowała się kamienna półrotunda – pozostałość po pomniku żołnierzy niemieckich poległych pod Oleckiem w czasie I wojny światowej. Przechodząc wiaduktem zwróćmy uwagę na pozostałość po linii kolei wąskotorowej. Pomnik z całym kompleksem sportowym, rekreacyjnym i parkowym powstał około 1927 roku.

Olecki monument, drugi pod względem wielkości w Prusach Wschodnich, wystawiony został z inicjatywy ówczesnego starosty dr. Wachsmanna. Jego wymowę polityczną jednoznacznie określał napis, jaki widniał na całej długości wewnętrznej strony półkolistego kamiennego muru, złożony z dużych brązowych liter: “Panie, usłysz nasze błaganie i spraw, aby znowu powstały silne Niemcy”.

22. Ulica Słowiańska

W latach międzywojennych Ulica Słowiańska nazywała się Graudenz Straße - ulica Grudziądzka. Ulica powstała w latach 1845 – 1854 jako część pierwszej drogi utwardzonej Wystruć – Darkiejmy – Gołdap – Olecko – Ełk. Łączyła ona dwie ulice wylotowe na zachodniej stronie miasta – Giżycką i Gołdapską – w czasie, kiedy nie istniała jeszcze obwodnica nazwana imieniem Hindenburga i Ludendorffa.
Po prawej stronie znajdują się zabudowania dawnego szpitala z 1908 r. Ten solidny budynek z cegły klinkierowej przewidziany był na 50 łóżek. Znajdował się w nim m. in. oddział chirurgiczny i położniczy. Pacjenci z ciężkimi schorzeniami oraz kwalifikowani do poważniejszych zabiegów operacyjnych wysyłani byli nadal do szpitali większych miast - Ełku, Giżycka i Królewca. W tym czasie mieszkańcy Olecka mogli korzystać po raz pierwszy z aparatu rentgena. Posiadał go doktor Lack, który pracował tu od 1910 r. Po 1936 r. szpital przeznaczono na dom starców i administrację służby zdrowia. Obecnie w budynkach mieści się Ośrodek Szkolno - Wychowawczy dla Dzieci Głuchych.
Po lewej stronie jest przedwojenny budynek szkoły z 1925 r. Dziś znajduje się tu szkoła podstawowa. Dzięki pasji nauczyciela Władysława Żurowskiego w latach 1960 – 1981 przy szkole działało znane lodowisko „Bajka”.
Do dzisiaj wzdłuż ulicy Słowiańskiej zachowały się stare drzewa z połowy XIX wieku i kamienne krawężniki.
Przechodzimy na drugą stronę ulicy. Wchodzimy przez bramę na cmentarz ewangelicki.

23. Cmentarz ewangelicki

Cmentarz ewangelicki - przedwojenny cmentarz wyznaniowy. Na jednej z alejek znajduje się odrestaurowany w 2003 r., przedwojenny pomnik poświęcony żołnierzom z wojen prusko- austriackich i prusko- francuskich (1866 i 1870/71).

Obok znajdują się kwatery żołnierzy niemieckich i rosyjskich z I wojny światowej.

 26. Wieża ciśnień
Po przejściu cmentarza ewangelickiego widzimy przedwojenną wieżę ciśnień. Wieża ciśnień ze zbiornikiem wyrównawczym wybudowana na przełomie XIX-XX w. Stacja pracowała nieprzerwanie od 1907 do czerwca 2006 roku. Do 1956 roku wyposażona była w trzy studnie głębinowe oraz dwa niezależne ciągi uzdatniania wody. Źródłem zasilania agregatów pompowych był gaz koksowniczy wytwarzany na miejscu z węgla. Dopiero po 1945 roku zastosowano silniki i pompy zasilane energią elektryczną.

W 2006 roku wykonano remont wieży oraz zbudowano nową stację uzdatniania wody. Wieża znajduje się na terenie urokliwego osiedla domków jednorodzinnych.